Het dak van de Van de Veldevleugel blijkt zeer brandgevaarlijk te zijn en moet worden vervangen. Ook de beveiliging-, klimaat- en lichtinstallaties worden vernieuwd. De renovatie wordt uitgevoerd onder leiding van de Rijksgebouwendienst in samenwerking met Quist-Wintermans Architecten.

Omdat de vleugel voorlopig niet toegankelijk is, worden op andere plekken in het museum presentaties gerealiseerd, zodat bezoekers evenveel van de collectie kunnen zien als normaal. In het auditorium is aandacht voor Van Gogh en op de gangen wordt Een keuze van de directeur getoond. Van Straaten brengt met zijn selectie ‘oude en nieuwe kunstwerken uit de eigen collectie […] op een poëtische wijze met elkaar in verband’.

Sept, een groep van 7 kalkstenen beelden van Eugène Dodeigne krijgt een plek in de beeldentuin. De Franse kunstenaar heeft dit werk in 2004 geschonken, samen met 90 terracotta modellen en 17 grote houtskooltekeningen. De modellen en tekeningen worden in het prentenkabinet gepresenteerd. In april bezoekt Dodeigne met zijn familie het museum om de tentoonstelling en de installatie van zijn beeldengroep te bekijken. Hij ziet voor het eerst ook weer zijn sculptuur Man en vrouw, die hij al in 1964 aan het museum had geschonken.

In de zomer wordt een groot deel van de beeldentuin getransformeerd tot Atelier Van Lieshouts Happy Forest. Zowel het grote evenemententerrein als het aangrenzende bos wordt ingericht met kleurrijke sculpturen van polyester, die titels dragen als Workshop for weapons and bombs, Wombhouse, Skull en Septic tanks. Van Straaten verwerft met steun van de BankGiro Loterij vijf sculpturen en twee installaties van Atelier Van Lieshout.

Drijvende sculptuur 'Otterlo' van Marta Pan moet worden gerestaureerd. Het werk is uit balans geraakt en kan de draai van 360 graden niet meer maken. Ook de polyester huid van het werk is sterk verouderd. Pan biedt haar Two lenses, eveneens een drijvende sculptuur, in tijdelijke bruikleen aan zodat de vijver tijdens de restauratie niet leeg is. Het contact met Marta Pan is ook voor de afdeling wetenschappelijk onderzoek waardevol. Interviews met de kunstenares leveren veel inzicht op over de ontstaansgeschiedenis van de beeldentuin in de jaren ‘60.

Uit de nalatenschap van Rudi van Deventer, zoon van Sam van Deventer, ontvangt het museum een groot legaat van 28 kunstwerken die zijn vader bij leven heeft verzameld. De werken sluiten naadloos bij de collectie aan.

In augustus wordt de eerste door het museum ontwikkelde lesmethode voor het basisonderwijs gepresenteerd. Filosoferen met beelden laat scholieren op speelse wijze kennismaken met kunstwerken uit het museum. Door middel van prikkelende vragen en opdrachten worden de leerlingen uitgedaagd om samen te onderzoeken wat de kunstwerken voor hen betekenen.

Op 27 augustus wordt Kijk uit Attention van Krijn Giezen geopend voor het publiek. De 87 meter lange trap steekt hoog boven de Franse Berg uit, waar men kan ‘uitkijken’ over de wijde omgeving. Om plaats te maken voor het kunstwerk, waaraan elf weken is gebouwd, zijn voor het eerst in jaren bomen gekapt op de Franse Berg. Giezen heeft Kijk Uit Attention ontworpen als een ‘ongewone wandeling door het bos’ die begint bij de sculptuur Gewei van John Raedecker. Tijdens de feestelijke opening kunnen de bezoekers vragen stellen aan de kunstenaar, als onderdeel van het Meet the artist- programma.

De Nieuw-Zeelandse kunstenaar Chris Booth werkt twee zomers lang in de beeldentuin aan de totstandkoming van Echo van de Veluwe, een monumentale sculptuur van 325 gestapelde zwerfkeien uit de directe omgeving van het museum. De kunstenaar doet een beroep op omwonenden om hieraan bij te dragen, en brengt de vindplaats van de stenen zorgvuldig in kaart. Via de website van het museum kan het publiek de vorderingen volgen. Op 3 september wordt Echo van de Veluwe in het bijzijn van Nieuw-Zeelandse Maori’s en inwoners van Otterlo ingewijd met de Karanga, een welkomstritueel van de Maori.

In het jaarverslag schrijft Van Straaten dat hij Kijk uit / Attention en Echo van de Veluwe ziet als ‘twee beeldbepalende sculpturen […] die beide op eigen wijze betrekking hebben op de geschiedenis en het landschap van de plek’.

Uit het legaat van Ellen Joosten ontvangt het museum de tekening Otterlo Mastaba van Christo en Compositie met blauwe lijnen van Constant. Het echtpaar Sanders schenkt een sculptuur van Heringa/Van Kalsbeek. Van Straaten koopt zelf ook een sculptuur van het kunstenaarsduo, 8 conceptuele sculpturen van Stephen Kaltenbach en een sculptuur van Cornelius Rogge.

In december schenkt de Sam van Deventer Stichting het museum een grote kist gevuld met brieven, foto’s en andere persoonlijke documenten met betrekking tot de familie Kröller-Müller. Dit archief, dat sinds de jaren 70 door de Stichting werd beheerd, was niet toegankelijk voor onderzoekers. Na het overlijden van zoon Rudi van Deventer heeft de Stichting besloten de kist ‘definitief en zonder voorwaarde’ aan het museum over te dragen. Hiermee heeft het museum toegang tot een schat aan kennis over de stichters van het museum.

‘Het museum is met een inhaalslag bezig op educatief gebied’, schrijft Van Straaten. Er wordt veel samengewerkt met onderwijsinstellingen, om zoveel mogelijk aan te sluiten op de behoeften van scholieren. De vorig jaar verschenen lesmethode Filosoferen met beelden is meteen een groot succes gebleken. Daarom gaat er gewerkt worden aan een uitgave Filosoferen met schilderijen en in samenwerking met het park wordt Filosoferen met de natuur ontwikkeld.

In de beeldentuin wordt het paviljoen herbouwd dat Aldo van Eyck in 1965 ontwierp voor de vijfde Sonsbeektentoonstelling in 1966. Hierin krijgen 50 beelden uit het depot een permanent onderkomen. In het prentenkabinet worden de ontwerpschetsen en een maquette van het paviljoen tentoongesteld. ‘Een vrijgemaakte ruimte in het bos wordt met de herbouw van het paviljoen een betekenisvolle plaats.’

De reconstructie is nog met de architect, die in 1999 overleed, besproken. Hij heeft het oorspronkelijke ontwerp zelf aangepast, om het paviljoen een langer leven dan enkele maanden te garanderen. Zijn weduwe Hannie van Eyck en Abel Blom van Buro Van Eyck hebben de wijzingen – die vooral het dak betreffen – praktisch uitgewerkt. Op 21 maart wordt het paviljoen feestelijk geopend, in het bijzijn van Hannie van Eyck als eregast.

Na anderhalf jaar renoveren heropent op 15 april de Van de Veldevleugel. Van Straaten heeft de vleugel ook opnieuw ingericht. ‘Op mijn zoektocht naar verbindingen tussen kunst en leven vond ik vele overtuigende werken in de verzameling die een breed scala aan maatschappelijke problemen met empathie benaderen’, schrijft hij. Hiermee doelt hij vooral op de Van Goghcollectie, maar hij herkent deze benadering ook in Schemering van Josef Israëls, Het transport der kolonialen van Isaac Israels, Stenenbikkers van Floris Verster, 'Morgen' (na de werkstaking) van Jan Toorop en De rechtszitting van Jean-Louis Forain. ‘Door deze en andere werken in de vaste opstelling op te nemen heb ik de sfeer van het museum een extra kleur willen geven.’

Een aantal kabinetten krijgt een nieuwe bestemming als zogenoemde ‘projectkamers’, waarin steeds wisselende kleine presentaties kunnen worden getoond. In twee nieuwe ruimtes wordt aan de hand van documenten, objecten en kunstwerken uit de collectie in grote lijnen de geschiedenis van het museum belicht.

De aula wordt omgebouwd tot een multifunctioneel informatiecentrum waar bezoekers informatie vinden over de collectie, de geschiedenis en actuele activiteiten van het museum. Met de ‘routemaker’ kunnen ze zelf een rondleiding samenstellen of een themarondleiding uitkiezen, die ter plekke kan worden geprint. Op andere computers kan het spel Verzamelen als Helene worden gespeeld, dat inzicht geeft in de verzamelactiviteiten van de Kröllers. De aula functioneert zo als het publieke middelpunt van de Van de Veldevleugel, waarmee de oorspronkelijke functie van deze ruimte in ere wordt hersteld.

In samenwerking met de afdeling educatie wordt voor het eerst een zomeravondprogramma georganiseerd in de beeldentuin. Vier zaterdagavonden vol muziek, poëzie, theater, dansvoorstellingen en performances moeten de drempel voor een museumbezoek verlagen. Met succes, de ‘Zwoele Zomervonden’ worden druk bezocht en ‘zeer goed ontvangen bij zowel het publiek als in de pers’.

Het prentenkabinet is ingericht met sculpturen, reliëfs, foto’s en tekeningen die Piet en Ida Sanders de afgelopen veertig jaar aan het museum hebben geschonken. Het echtpaar volgt de ontwikkelingen in de moderne kunst op de voet en stimuleert vaak jong en veelbelovend talent met een aankoop. De collectie Sanders in het museum bestaat dan ook voornamelijk uit eigentijdse kunst, maar bevat ook werk van Cobrakunstenaars en voorwerpen uit Afrika, Oceanië, Peru en Mexico. Inmiddels zijn daarvan ruim 100 werken aan het Kröller-Müller Museum geschonken. Want zij vinden ‘Kunst moet gezien worden’. Dit jaar schenkt het echtpaar Atoomwolk van Otto Piene en El norte de la montana van Juan Muñoz.

De komende vier jaar werken twee promovendi van Het Biografie Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen aan de biografieën van Helene Kröller-Müller en Anton Kröller. Kunsthistoricus Eva Rovers is de biografe van Helene Kröller-Müller en krijgt toegang tot de inhoud van de kist van Sam van Deventer.

In oktober lanceert het museum een geheel vernieuwde website om het publiek beter te kunnen informeren over actuele tentoonstellingen en activiteiten. Ook de routemaker wordt op de website aangeboden, zodat bezoekers zelfs vanuit huis hun rondleiding kunnen voorbereiden. In de vernieuwde collectiezoeker is informatie te vinden over kunstwerken uit de verzameling. Van Straaten houdt op de nieuwe site de ‘Column van de directeur’ bij.

In Living Art; On the Edge of Europe staat het werk van Oost-Europese kunstenaars uit de jaren 60 en 70 centraal. De tentoonstelling wil deze kunstenaars de erkenning geven die zij door politieke omstandigheden destijds niet gekregen hebben.

Onder leiding van de restaurator moderne kunst wordt op zaal gewerkt aan de restauratie van drie bijzondere installaties: Clamp van Franz West, Glass (one and three) van Joseph Kosuth en Hoe hoeker hoe platter van Ger van Elk. Op deze manier krijgen bezoekers inzicht in de vaak complexe museale vraagstukken bij installatie-kunstwerken.

Net als voorgaande jaren vormen de rijkssubsidie en de entreeheffing de belangrijkste inkomsten. Maar op jaarbasis heeft het museum een tekort van 450.000 euro. Het bestuur en de directie zijn genoodzaakt maatregelen te nemen: de komende vijf jaar moeten er tien arbeidsplaatsen verdwijnen. Volgens Van Straaten zal dit grotendeels via natuurlijk verloop gebeuren en kunnen functies worden gecombineerd en herverdeeld, zodat ontslagen niet nodig zijn.

Ondanks de krappe financiële situatie van het museum kan Van Straaten een aantal belangrijke werken verwerven, met name dankzij schenkingen en de steun van sponsors.

Uit de nalatenschap van baron en barones Mackay-Brückmann ontvangt het museum Bloeiend boompje I van Bart van der Leck, Piet en Ida Sanders schenken Step up van Anthony Caro, het echtpaar Vriens uit Wassenaar schenkt Tapijt VDL 6 van Bart van der Leck en Renilde Hammacher-Van den Brande schenkt Zonder titel van Magdalena Wiecek.

Een groot deel van het jaar staat in het teken van de renovatie van de Quistvleugel. De vleugel wordt beter technisch beveiligd en op verschillende plekken wordt een aansluitpunt voor de brandslang van de brandweer geïnstalleerd.

Inmiddels zijn meer dan 1000 collectiestukken online in de collectiezoeker ontsloten en wordt de routemaker uitgebreid met kinderrondleidingen. Daarvoor schrijft Lydia Rood de toelichtingen bij de kunstwerken. Ze verwerkt deze teksten in het kinderboek Het geheim van Helene, dat kinderen laat kennismaken met kunst en verzamelen. Het resultaat van deze inspanningen is groot: de vernieuwde website heeft meer dan 500.000 bezoekers.

Het museum verwerft de collectie conceptuele kunst van het echtpaar Herman en Henriëtte Van Eelen-Weeber. Het betreft een belangrijke groep kleine werken uit de jaren 60 en 70, verworven bij galeries als Art & Project, Wide White Space en Konrad Fischer. Het echtpaar heeft veel persoonlijk contact met de kunstenaars en wordt gestimuleerd in hun aankopen door Jan Dibbets. In aanvulling op de aankoop schenkt Henriëtte van Eelen haar collectie documenten, boeken en kunstenaarsbrieven aan het museum.

35 werken zijn in de kabinetten tentoongesteld van onder anderen Carl Andre, Joseph Beuys, Marcel Broodthaers, Stanley Brouwn, Donald Judd, Hanne Darboven, Jan Dibbets, Gilbert & George, On Kawara, Joseph Kosuth, Yves Klein, Richard Long, Sol LeWitt, Barnett Newman en Bruce Nauman. De inrichting geeft een indruk van het bijna huiselijke karakter van de collectie.

Met een feestelijke dansvoorstelling wordt, in aanwezigheid van de kunstenaar, Amphithéâtre van Marta Pan geopend. Van Straaten noemt de sculptuur ‘een ode aan de schoonheid van de geometrie’. De realisatie van Amphithéâtre was een wens van Pan zelf. ‘Ze zou het fantastisch vinden wanneer één van haar eerste belangrijke werken gezelschap zou krijgen van één van haar laatste monumentale werken’, aldus Van Straaten. Pan koos de plek in de beeldentuin en daarbij voor de uitvoering van Amphithéâtre.

Op 31 mei onthult het museum in de beeldentuin het Huis van dr. Jung, een nieuw kunstwerk van de Nederlandse kunstenaar Pjotr Müller. Dit ‘huis’ bestaat uit drie verdiepingen en is volledig gemaakt van afvalhout. Binnenin zijn 5 gipsen beelden van de kunstenaar te zien, die zijn belangstelling voor de klassieke mythologie weerspiegelen. In mei kunnen bezoekers in het kader van het Meet the artist-programma kennismaken met Müller en vragen stellen over zijn werk.

De Zwoele Zomeravonden zijn dit jaar wederom een succes. Bijna 6000 mensen bezoeken het multidisciplinaire programma rondom de thema’s dromen, smaak, geheimen en passie. Kunstenaar Rob Sweere brengt zijn Silent Sky project ten uitvoering, er zijn muziek- en theatervoorstellingen, er wordt poëzie en literatuur voorgedragen en bezoekers kunnen aanhaken bij rondleidingen door de beeldentuin. Afsluiter van deze Zwoele Zomeravonden is de band De Kift, die een wonderlijke combinatie van poëzie, fanfare en punk brengt.

Beeldentuin – Kröller-Müller Museum brengt ruim 45 jaar na de opening de geschiedenis van de tuin voor het eerst in kaart. Het boek begint bij de aankoop van het grondgebied door de Kröllers en sluit af met een interview met Van Straaten. Daarin reflecteert hij op tuin en de  mogelijkheid om er in alle rust te dwalen. De beeldentuin moet een ‘paradijs’ zijn om in alle rust te dwalen, waar ruimte is voor zingeving ‘omdat het dagelijks leven daar steeds minder ruimte voor laat’. ‘Door respect voor oud en nieuw, marge en centrum, het bewaren van samenhang in alle elementen en een open oog voor nieuwe ontwikkelingen’ hoopt hij daarin te slagen.

Naar aanleiding van de publicatie komt de tentoonstelling Verlangen naar de tuin – beelden uit het depot tot stand. Daarin ligt de nadruk op beelden die specifiek voor de tuin zijn gekocht, maar daar niet meer staan, vaak omdat ze niet bestand zijn tegen langdurige blootstelling aan de buitenlucht. Deze beelden zijn nu opnieuw in de context van de beeldentuin te zien.

Vier jaar na het uitkomen van de schilderijencatalogus, verschijnt nu Tekeningen en grafiek van Vincent van Gogh in de collectie van het Kröller-Müller Museum. Deze nieuwe collectiecatalogus geeft een overzicht van de huidige kennis over de tekeningen, met resultaten van recent kunsthistorisch onderzoek naar de authenticiteit, de datering, herkomst en tentoonstellingsgeschiedenis. Hiermee ‘heeft de schilderijencatalogus een waardige pendant gekregen en is de periode van intensief onderzoek naar de werken van Van Gogh in de collectie van het museum voorlopig afgesloten’.

Nog steeds staat de exploitatie van het museum onder druk. Dit is toe te schrijven aan een stijging van de algemene uitgaven, en ook de kosten voor marketing en educatie, die pas enkele jaren in de begroting zijn opgenomen, drukken zwaar op het budget. Van Straaten ziet nog geen reden voor grote ongerustheid, ‘omdat het beleid duidelijk geformuleerd en de financiën op orde zijn’. Maar hij erkent dat er ‘heel weinig vlees op de botten zit.’ Naast het gangbare bruikleenverkeer leveren speciale bruikleenprojecten, waarbij het museum meehelpt met de organisatie van de tentoonstelling, ook inkomsten op. Hiervoor worden dit jaar 272 werken uit de verzameling aan 44 instellingen wereldwijd uitgeleend.

De winst van de museumwinkel gaat een op een naar het aankoopbudget. Maar zonder sponsoren zoals de BankGiro Loterij ‘zouden wij ons aankoopbeleid en bijzondere projecten niet goed kunnen realiseren’, schrijft Van Straaten in het jaarverslag. Ook de Mondriaan Stichting en de Vereniging Rembrandt ondersteunen het aankoopbudget, dat in totaal uitkomt op ruim een miljoen. Daarmee kan Van Straaten dit jaar een aantal belangrijke aanvullingen op de verzameling verwerven: 2 gouaches uit 1925 van Fernand Léger, een vroege sculptuur uit 1966 van Robert Smithson, een tiendelige fotoserie van Simon Starling, een fotowerk van Thomas Struth, een hangende sculptuur van Rob Sweere, 3 kleinsculpturen van Joost van den Toorn en een imposant fotowerk uit 2007 van Jeff Wall.

Van Straaten verwerft ook 2 tekeningen van Jan Toorop uit zijn Zeeuwse periode. ‘Deze tekeningen kenmerken zich door de vrijheid die eruit straalt, maar ook door de verwerking van de invloed van Vincent van Gogh’ en gaan zo een directe relatie aan met de Van Goghcollectie en andere neo-impressionisten.

In de grote beeldenzaal is een tentoonstelling te zien met werk van de Nederlandse kunstenaar Eylem Aladogan, waaronder de nieuwe installatie Before departure (all my changes were there). Van Straaten verwerft de installatie Abyss, army of me en 4 tekeningen van Aladogan.

Uit de nalatenschap van de in januari overleden verzamelaar Henriëtte van Eelen-Weeber ontvangt het museum werken en documenten van onder anderen Jan Dibbets en Richard Long. Ook wordt bekendgemaakt dat ze een stichting heeft opgericht waarin het aankoopbedrag van de eerder door het museum aangekochte Van Eelen-Weeber collectie is ondergebracht. ‘Stichting Van Eelen-Weeber’ zal als een steunstichting voor het museum gaan functioneren. Voor van Straaten komt het nieuws als een ‘grote verrassing’.

De tentoonstelling Redone, conceptuele kunst uit de collectie is het resultaat van een project van het museum met studenten kunstgeschiedenis van de Vrije Universiteit Amsterdam. In het project stond de vraag centraal hoe conceptuele kunstwerken veertig jaar na hun ontstaan opnieuw gepresenteerd kunnen worden. Dit leidde tot het besluit om Wall drawing at Visser residence no. 117 van Soll LeWitt op een van de zaalwanden uit te voeren, voor het eerst op een andere locatie dan de villa van de Vissers in Bergeijk. Op uitnodiging van het museum werken twee assistenten van Sol LeWitt mee aan de realisatie van het werk, wat uiteindelijk acht dagen in beslag neemt.

Ter gelegenheid van de 80ste verjaardag van Carel Visser maakt het museum een presentatie rond de reconstructie van het Kubusproject uit 1969-1971. Het ruimtevullende kunstwerk combineert sculpturen van de beeldhouwer met een interactieve audio-installatie waarop een compositie van Ton Bruynèl te horen is. Na uitvoerig onderzoek naar de gebruikte materialen worden Vissers plaatstalen kubussen door metaalrestauratoren opnieuw opgebouwd. De audio-installatie, die in het oorspronkelijk ontwerp met bandrecorders werkte, wordt overgezet op HD (High-Defenition). Op 5 juli komt het Kubusproject ‘opnieuw tot leven’.

Ter gelegenheid van Sonsbeek 2008: Grandeur presenteert het museum het meest recente werk van een van de deelnemers, Ana Maria Tavares. De kracht van water is een belangrijke inspiratiebron voor de Braziliaanse kunstenares. Van Straaten verwerft Crystal Waters, The Wish-ribbon net, een ‘waterval’ van wenslinten, en Secrets of the waters (for Mnemosyne), dat voor Sonsbeek in de beeldentuin boven op vijf ondergrondse waterknooppunten is geïnstalleerd.

Jonge vrouw bij een bron van Jean-Baptiste Corot wordt na een advies van de Restitutiecommissie door de minister van OCW teruggegeven aan de erven van de Joodse eigenaar Georg Eduard Behrens, die in de jaren 30 zijn bezittingen aan de nazi’s moest afstaan. Het schilderij was in 1942 in Berlijn aangekocht met gelden uit het 6 ton fonds. Daarnaast worden 157 bladen grafiek van Richard Holst in permanent beheer overgedragen aan het Instituut Collectie Nederland en 5 Afrikaanse werken aan het Afrika Museum in Berg en Dal.

Op 12 oktober overlijdt Marta Pan. Postuum ontvangt het museum 5 tekeningen, een laatste schenking van haar. De houten maquette van Amphithéâtre wordt door het museum aangekocht. Van Straaten memoreert de kunstenares, die ruim veertig jaar met het museum verbonden is geweest: ‘Ze heeft het museum altijd een warm hart toegedragen en ze verdient onze onophoudelijke waardering.’ Renilde en Arno Hammacher schenken 4 sculpturen van Pan aan het museum.

De Duitse kunstenaar Andreas Rimkus zet zich in om het ambacht van het smeden voor de toekomst te behouden en is een wereldwijd project begonnen. Op elk continent plaatst hij een monumentale hamerkop, waarin op de plek van de steel van de hamer een ginkgoboom groeit, die er minstens 25 jaar over zal doen om de ‘steel’ van de hamer te worden. Van Straaten koopt de derde hamer in dit project. EuropaHammer komt tegenover het museum te staan, niet ver van de Steynbank. Op 1 november wordt het loodzware werk van ruim 25 ton onthuld; als onderdeel van de openingsceremonie wordt de ginkgo geplant.